مخازن ذخیره مواد شیمیایی (Chemical Storage Tanks)، سازه‌ها یا وسایلی هستند که برای نگهداری ایمن و مؤثر مواد شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند. این مخازن به منظور حفظ ایمنی عمومی و جلوگیری از آلودگی زیست‌محیطی و حوادث ناشی از تماس نامناسب با مواد شیمیایی استفاده می‌شوند. مخازن ذخیره مواد شیمیایی عمدتاً در صنایع شیمیایی، نفت و گاز، پتروشیمی، داروسازی، پالایشگاه‌ها و سایر صنایع مرتبط با مواد شیمیایی استفاده می‌شوند. انتخاب و مدیریت صحیح این مخازن امری بسیار حیاتی برای حفظ ایمنی و حفاظت از محیط زیست می‌باشد.
درزیر تعدادی از ویژگیها و نکات مهم در مورد مخازن ذخیره مواد شیمیایی آورده شده است:
- این مخازن معمولاً از جنس‌های مقاوم در برابر تاثیرات مواد شیمیایی ساخته می‌شوند. این جنس‌ها می‌توانند شامل فلزات ضدزنگ، پلاستیک‌های مقاوم به شیمیایی، بتن مسلح، فایبرگلاس و غیره باشند.
- مخازن باید به نحوی طراحی شوند که تحت فشار و دماهای مختلف از نظر ایمنی از استانداردهای مربوطه پیروی کنند.
- مخازن باید دارای سیستم‌های ایمنی مانند وسایل خاموشی حریق، دستگاه‌های اطفاء حریق، وسایل تخلیه و ایمنی فردی باشند.
- برچسب‌گذاری: مخازن باید به دقت برچسب‌گذاری شوند تا مشخص شود که کدام ماده شیمیایی در آن‌ها ذخیره شده است و همچنین دارای نمادها و اطلاعات ایمنی مناسب باشند.
- تهویه: مخازن باید تهویه مناسب داشته باشند تا مانع از تجمع گازهای خطرناک و فشار داخلی شود.
- مخازن باید به صورت دوره‌ای بازرسی و نگهداری شوند تا از سلامت و عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل شود.
استانداردهای طراحی و ساخت مخازن ذخیره مواد شیمیایی
استانداردهای طراحی و ساخت مخازن ذخیره مواد شیمیایی به نوع مواد شیمیایی، ابعاد مخزن، شرایط محیطی و … بستگی دارد. این استانداردها به منظور ایمنی، حفاظت از محیط زیست، و جلوگیری از حوادث ناشی از تماس نامناسب با مواد شیمیایی ارائه شده‌اند. برخی از استانداردها و کدهایی که معمولاً در این زمینه مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:
- API 650: این استاندارد توسط موسسه پترولیوم آمریکا (American Petroleum Institute) تهیه شده و برای مخازن دایروی ذخیره سیالات نفتی و سیالاتی با مشخصات مشابه استفاده می‌شود.
- API 620: این استاندارد نیز توسط موسسه پترولیوم آمریکا تهیه شده و برای مخازن سه‌بعدی (با شکل‌ها و ابعاد مختلف) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ASME Boiler and Pressure Vessel Code: این کد توسط انجمن مهندسین مکانیک آمریکا (American Society of Mechanical Engineers) تهیه شده و برای مخازنی که تحت فشار کار می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- NFPA 30: این استاندارد توسط انجمن ملی حمایت از حریق(National Fire Protection Association) آمریکا ارائه شده و برای مخازن ذخیره مواد شیمیایی خطرناک و مایعات قابل اشتعال استفاده می‌شود.
- ACI 376: این کد توسط انجمن بتن آمریکا (American Concrete Institute) برای طراحی و ساخت مخازن بتنی استفاده می‌شود.
- ISO 12991: این استاندارد برای مخازن ذخیره گاز CNG (گاز طبیعی فشرده) استفاده می‌شود.
همچنین، در هر کشور ممکن است استانداردهای ملی و مقررات محلی برای طراحی و ساخت مخازن ذخیره مواد شیمیایی وجود داشته باشد که باید به آن‌ها نیز توجه شود. برای هر پروژه خاص، باید با مقامات محلی و متخصصان مرتبط مشورت کرده و استانداردها و کدهای مناسب را برای طراحی و ساخت مخزن مورد استفاده قرار داد.
ویژگیهای مخازن فایبر گلاس ذخیره مواد شیمیای
مخازن فایبرگلاس به عنوان یک گزینه برای ذخیره مواد شیمیایی در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. این مخازن دارای ویژگیهای مهم زیر هستند:
- مقاومت شیمیایی: یکی از ویژگیهای برجسته مخازن فایبرگلاس، مقاومت آن‌ها در برابر اثرات مواد شیمیایی می‌باشد. این مخازن مقاومت بسیار خوبی در برابر اسیدها، قلیاها، حلال‌های شیمیایی، و مواد شیمیایی خطرناک دارند.
- سبکی و مقاومت مکانیکی: مخازن فایبرگلاس به دلیل ساختار سبک و مقاومت مکانیکی مناسب، برای نصب و حمل و نقل نسبت به برخی دیگر از مخازن، مزیت دارند.
- مقاومت در برابر خوردگی: این مخازن مقاومت خوبی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی دارند، بنابراین نیاز به تعویض یا تعمیر زودهنگام کمتر می‌شود.
- عایق الکتریکی: این مخازن عایق الکتریکی هستند و می‌توانند برای ذخیره واحد‌های الکتریکی و الکترونیکی استفاده شوند.
- مقاومت در برابر تغییرات دما: مخازن فایبرگلاس مقاومت خوبی در برابر تغییرات دما دارند و می‌توانند در شرایط محیطی متغیر مورد استفاده قرار گیرند.
- انعطافپذیری در طراحی: این نوع مخازن به راحتی به اشکال و اندازه‌های مختلف قابل طراحی و ساخت هستند.
- عدم تشکیل رسوبات: سطح داخلی مخازن فایبرگلاس اغلب آسیب‌پذیر به تشکیل رسوبات نیستند و در نتیجه نیاز به تمیزکاری مکرر ندارند.
- مقرون به صرفه: این مخازن معمولاً دارای عمر طولانی هستند و نیاز به تعمیر و نگهداری کمتری دارند.